Η υιοθεσία ανηλίκου παιδιού αποτελεί μια παραδοσιακή πρακτική που έχει ενσωματωθεί στο νομικό πλαίσιο πολλών χωρών. Στην χώρα μας, η νομοθεσία ορίζει αυστηρούς όρους για την υιοθεσία ανηλίκων, προσφέροντας νομική βάση για αυτήν τη διαδικασία.
Σε πολλές περιπτώσεις, γονείς που επιθυμούν να υιοθετήσουν ένα παιδί δεν μπορούν να το κάνουν φυσικά λόγω ιατρικών προβλημάτων ή λόγω ηλικίας, πράγμα που καθιστά δύσκολη ή αδύνατη τη φυσική αναπαραγωγή. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η υιοθεσία προσφέρει μια λύση. Μέσω της υιοθεσίας, το παιδί αποσπάται νομικά από την βιολογική του οικογένεια και νομικά εντάσσεται στην οικογένεια των υιοθετούντων γονέων.
Η υιοθεσία μπορεί να χωριστεί σε τρεις βασικές κατηγορίες: την κρατική υιοθεσία, όπου ένα ίδρυμα αναλαμβάνει την υιοθεσία ενός παιδιού, την ιδιωτική υιοθεσία, όπου ένα άτομο ή μια οικογένεια υιοθετεί ένα παιδί από κάποιον άλλο, είτε γνωστό είτε συγγενή, και τη διακρατική υιοθεσία, όπου ένα άτομο ή μια οικογένεια υιοθετεί ένα παιδί από άλλη χώρα. Λόγω της σημασίας της υιοθεσίας και της ανηλικίας των παιδιών που εμπλέκονται, ο νόμος έχει θέσει αυστηρούς όρους για τα άτομα που είναι επιλέξιμα για να γίνουν υιοθετούντες γονείς.
Σύμφωνα με το άρθρο 1543 του Αστικού Κώδικα, ο υιοθετούντας πρέπει να είναι νομικά επαρκής και να έχει τουλάχιστον 30 ετών, αλλά όχι πάνω από 60 ετών. Σύμφωνα με το άρθρο 1544, η διαφορά ηλικίας μεταξύ του υιοθετούντα γονέα και του παιδιού πρέπει να είναι τουλάχιστον 18 ετών, αλλά όχι περισσότερα από 50 ετών. Σύμφωνα με το άρθρο 1550, απαιτείται η προσωπική συγκατάθεση τόσο των φυσικών γονέων όσο και του μελλοντικού υιοθετούντα γονέα, αντικατοπτρίζοντας τη σοβαρότητα της διαδικασίας και την ευαισθησία που απαιτείται όταν πρόκειται για ανήλικα παιδιά.
Το άρθρο 1551 του Αστικού Κώδικα καθορίζει ότι η συμφωνία των γονέων δεν επιτρέπεται πριν από την πάροδο τριών μηνών από την γέννηση του παιδιού. Ταυτόχρονα, το άρθρο 1585 του Αστικού Κώδικα ορίζει ότι η υιοθεσία είναι εφικτή μόνο εάν δεν υπάρχει άλλος θετός γονέας, εκτός αν αυτός είναι ο σύζυγος του υποψηφίου θετού γονέα.
Οι προϋποθέσεις αυτές είναι αυστηρές, καθώς η προστασία του συμφέροντος του ανήλικου παιδιού αποτελεί προτεραιότητα του οικογενειακού δικαίου. Η διαδικασία για την υιοθεσία ανηλίκου περιλαμβάνει την υποβολή αίτησης στο αρμόδιο μονομελές πρωτοδικείο στην περιοχή της συνήθους διαμονής ή της κατοικίας του ανήλικου, με σκοπό την έκδοση δικαστικής απόφασης κατά τη διάρκεια της δικασίμου.
Οι αιτούντες πρέπει να αποδείξουν την καταλληλότητά τους ως γονείς του ανήλικου παιδιού. Το δικαστήριο εξετάζει παράγοντες όπως η ψυχολογική και φυσική υγεία, η οικονομική κατάσταση, η κοινωνική θέση και το εκπαιδευτικό επίπεδο των αιτούντων. Επιπλέον, η έκθεση από την αρμόδια κοινωνική υπηρεσία που αφορά τους υιοθετούντες γονείς συμβάλλει στην απόφαση του δικαστηρίου. Η νομική υποστήριξη είναι επίσης κρίσιμη κατά τη διαδικασία αυτή.
Συγκεκριμένα, το άρθρο 1057 του Αστικού Κώδικα περιγράφει τη διαδικασία όπου ένας κοινωνικός λειτουργός, εργαζόμενος στην αρμόδια κοινωνική υπηρεσία, διενεργεί σειρά συνεντεύξεων με υποψήφιους γονείς, με στόχο να αξιολογήσει την καταλληλότητά τους για την υιοθεσία ενός ανηλίκου παιδιού. Κατά τη διάρκεια αυτών των συνεντεύξεων, ο κοινωνικός λειτουργός εξετάζει τα απαραίτητα έγγραφα που πρέπει να υποβάλουν οι υποψήφιοι γονείς, όπως έγγραφα που αποδεικνύουν την καθαρότητά τους, αντίγραφα του ποινικού μητρώου, οικογενειακά πιστοποιητικά, ιατρικές εκθέσεις και άλλα σχετικά έγγραφα.
